Posts
 | yangonchronicle2011 Op-Ed |
၁၇.၆.၂၀၁၂
ေဆာင္းပါးက႑
- အဓိက႐ုဏ္း စီမံခန္႔ခြဲမႈ
*****************************************
ေဆာင္းပါးက႑
အဓိက႐ုဏ္းစီမံခန္႔ခြဲမႈ
လင္းထိုက္(Y.I.T)
(ဇြန္လ(၁၇)ရက္ေန႔ထုတ္TRUE NEWS ဂ်ာနယ္ အတြဲ(၄)၊အမွတ္(၃၇)ပါ ေဆာင္းပါးကို ကူးယူေဖာ္ျပသည္)
ဒီရက္သတၱပတ္အတြင္း ဖေယာင္းတိုင္ေတြ ျပန္အေရာင္းပါးသြားတယ္။ ဖေယာင္းတိုင္ေတြဆႏၵျပပြဲေတြ အေၾကာင္းမၾကားရေတာ့ဘူး။ (လွ်ပ္စစ္မီးကလည္း ပံုမွန္ျပန္လာေနတယ္။) စက္မႈဇုန္ အလုပ္သမားေတြရဲ႕လစာနည္းပါးမႈ ဆႏၵျပပြဲသတင္းလည္း လူေတြၾကားထဲ သိပ္မေျပာ ၾကေတာ့ဘူး။ လယ္သမားေတြရဲ႕လယ္ယာေျမအသိမ္းခံရမႈ မေက်နပ္ခ်က္ေတြ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္မႈေတြလည္း အသံတိုးသြားတယ္။ ဒုကၡသည္ ကခ်င္ျပည္သူ အေရအတြက္ ခုႏွစ္ေသာင္းေက်ာ္အထိ ရွိလာတဲ့ ကခ်င္ျပည္နယ္က စစ္ပြဲအေၾကာင္း ဂ်ာနယ္စာမ်က္ႏွာေတြထက္မွာ အထူးသတင္း မျဖစ္ေတာ့ဘူး။ ဇြန္လ ၉ရက္ေန႔မွာKIA ကခ်င္တပ္နဲ႔ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္တို႔ ျဖစ္ပြားတဲ့ သက္တမ္းတစ္ႏွစ္ျပည့္ပါတယ္။ ျပည္တြင္းစစ္ ရပ္စဲေရး လႈပ္ရွား ေတာင္းဆိုမႈေတြ အရွိန္ေလ်ာ႔သြားတယ္။ တစ္ႏိုင္ငံလံုးရဲ႕အာ႐ံုကို ျမန္မာျပည္အေနာက္ပိုင္း ရခိုင္ျပည္နယ္ အဓိကရုဏ္းေတြက ဖမ္းစားလိုက္တယ္။ ႏိုင္ငံပိုင္သတင္းစာေတြမွာ အထူးသတင္းအျဖစ္ ေဖာ္ျပၿပီးတဲ့ ေနာက္ပိုင္း အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာေတြမွာ၊လူေတြရဲ႕ ပါးစပ္ဖ်ားမွာရခိုင္ျပည္နယ္ရဲ႕ အဓိကရုဏ္းသတင္းက ေရပန္း စား ေနရာယူ သြားပါတယ္။
ဒီရက္ပိုင္းမွာ ‘AndrzeiKarkoszka’ေရးသားတဲ့ “CrsisManagement”ဆိုတဲ့ စာတမ္းေလးဖတ္မိသြားတယ္။ Crisis ဆိုတဲ့ ေဝါဟာရကို ယေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ အေျခအေနနဲ႔ စပ္ဆက္ေအာင္ အဓိကရုဏ္းလို႔ပဲ ဘာသာျပန္ လိုက္ပါတယ္။ “အဓိကရုဏ္းစီမံခန္႔ခြဲမႈ” ဆိုတဲ့ စာတမ္းမွာ ေဆာင္းပါးရွင္က အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုရာမွာ “အဓိကရုဏ္း ျဖစ္ပြားျခင္း ဆိုတာ ပံုမွန္အစီအစဥ္တက် သြားေနတဲ့ စနစ္တစ္ခုအတြင္းမွာ မထင္မွတ္တဲ့ ႐ုတ္တရတ္ အေျပာင္းအလဲတစ္ခုကို ဖန္တီးလိုက္ျခင္းျဖင့္ စနစ္ရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းဒါမွမဟုတ္ စနစ္တစ္ခုလံုးကို ဖ်က္လိုဖ်က္ဆီးနဲ႔ ကဖ်က္ကယက္ လုပ္ျခင္း”လို႔ ဆိုပါ တယ္။
ပဋိပကၡ > အဓိက႐ုဏ္း > အေျပာင္းအလဲတစ္ခု
အဓိကရုဏ္တစ္ခုဟာ အျဖစ္အပ်က္နဲ႔ အေျပာင္းအလဲကိုဆက္စပ္ေပးတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ အေျခအေနတစ္ခုလို႔ ပညာရွင္တစ္ေယာက္ရဲ႕ ဖြင့္ဆိုမႈကို စာတမ္းရွင္က ျပန္လည္ကိုးကားပါတယ္။ ပဋိပကၡဟာ စားပြဲဝိုင္းဝိုင္းတစ္ခုနဲ႔ ေျဖရွင္းလို႔ ရေပမယ့္ အဆိုးသို႔မဟုတ္ အေကာင္းျဖစ္မယ့္ အေျပာင္းအလဲတစ္ခု ေပၚေပါက္ဖို႔ စားပြဲဝိုင္းေျဖရွင္းမႈနဲ႔ မရတဲ့ အဓိကရုဏ္း တစ္ခုဟာ ေပၚေပါက္ရတယ္လို႔လည္းဆိုပါတယ္။
အဓိကရုဏ္းစီမံခန္႔ခြဲမႈ
အဓိက႐ုဏ္းတစ္ခုကို စီမံခန္႔ခြဲတဲ့ေနရာမွာ ပထမဆံုး အဓိကရုဏ္း ျဖစ္ေပၚေစမယ့္ အေၾကာင္းအခ်က္ အေျခအေန အရပ္ရပ္ကို နားလည္ ႏိုင္စြမ္း ရွိရမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ျဖစ္စဥ္အေပၚ ႏိုင္ငံေရး ၊လူမႈေရး ၊က်န္းမာေရး စသည္ျဖင့္ က႑အလိုက္ ပါဝင္ပတ္သက္မႈကို အမ်ိဳးအစား ခြဲျခားႏိုင္တဲ့ အရည္အေသြး လိုအပ္ပါတယ္။ (ဥပမာ-ျဖစ္စဥ္ဟာ ႏိုင္ငံေရး က႑နဲ႔ လူမႈေရးက႑နဲ႔ သက္ဆိုင္လား၊ ပညာေရးက႑နဲ႔ သက္ဆိုင္လား၊ ဒါမွမဟုတ္က႑ေတြ ေရာယွက္ေနသလားဆိုတာကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္းသိဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ က႑ေတြ ေရာယွက္ေနရင္ ပါဝင္ပတ္သက္ေနတဲ့ က႑ ေတြရဲ႕ အခ်ိဳးအစားကိုတိတိက်က် သိျမင္နားလည္ရမယ္လို႔ စာတမ္းရွင္က ဆိုလိုတာပါ။)
ျဖစ္စဥ္ေတြထဲမွာ ပါဝင္ပတ္သက္ေနတဲ့ က႑ေတြထဲက အေရးႀကီးဆံုးက႑ကိုလည္း ဆြဲထုတ္တင္ျပႏိုင္တဲ့ စြမ္းရည္လည္း လိုပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးအခ်က္အေနနဲ႔က ျဖစ္စဥ္ရဲ႕ေနာင္ျဖစ္ လာမယ့္အက်ိဳးဆက္ေတြကိုလည္း အေျမာ္အျမင္ရွိရွိ မွန္းဆထားႏိုင္ရမယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။ အဓိက ႐ုဏ္းစီမံခန္႔ခြဲမႈမွာ အထက္ပါေလးခ်က္ကို ဂ႐ုျပဳၿပီးတင္ျပ ထားပါတယ္။
ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ျခင္း(Decision Making)အပိုင္းမွာေတာ့ အဓိကရုဏ္းစီမံခန္႔ခြဲသူရဲ႕ အဓိက႐ုဏ္းကိုတုန္႕ျပန္မႈ အခ်ိန္ကာလကို ခ်င့္ခ်ိန္ျခင္းဟာ အေရးအႀကီးဆံုး ကိုင္တြယ္မႈအျဖစ္ တင္ျပထားပါတယ္။ အဓိကရုဏ္းတစ္ခုရဲ႕ ပကတိ အေျခအေနမွန္ကို သံုးသပ္ၿပီး ျမန္ျမန္ ကိုင္တြယ္သင့္သလား၊ အခ်ိန္္ေစာင့္ ဆိုင္းမႈလိုအပ္လားဆိုတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ျခင္းဟာ လူ႔အသက္ေပါင္းမ်ားစြာအတြက္ သက္ဆိုင္ေနတဲ့အတြက္ တုန္႔ျပန္မႈ အခ်ိန္ကာလကို ခ်င့္ခ်ိန္ ျခင္းကို အေရးတႀကီး ကိုင္တြယ္မႈတစ္ခုလို႔ စာတမ္းရွင္က ဆိုထားပါတယ္။
အဓိကရုဏ္းစီမံခန္႔ခြဲမႈ ေသာ့ခ်က္မ်ား
(၁)အမ်ားျပည္သူရဲ႕ လံုၿခံဳမႈကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနတဲ့ အေျခအေနတစ္ရပ္အျဖစ္ ခိုင္ခိုင္မာမာလက္ခံျခင္း
(၂)အဓိက႐ုဏ္းကိုတုန္႔ျပန္ရမယ့္ အခ်ိန္ကာလကိုအခ်ိန္မီတြက္ဆႏို္င္ျခင္း
(၃)အဓိက႐ုဏ္းျဖစ္ပြားရာပကတိအေျခအေနရဲ႕ မတည္ၿငိမ္မႈ အတိုင္းအတာပမာဏကိုတြက္ဆျခင္း
(၄)အဆံုးအျဖတ္ျပဳမယ့္ စီမံခန္႕ခြဲသူေတြရဲ႕ ပကတိအေျခအေနအေပၚမွ်တၿခံဳငံုသံုးသပ္ႏိုင္စြမ္း
အထက္ပါ အခ်က္ေလးခ်က္ေပၚ မူတည္ၿပီးအသင့္ေလ်ာ္ဆံုးတုန္႔ျပန္မႈ ယႏၱရားတစ္ခု အလ်င္အျမန္ ဖန္တီးသင့္တယ္ လည္းဆိုပါတယ္။
လူ႔အသက္ေတြဟာေပါ့တီးေပါ့ဆမဟုတ္
ကမာၻသမိုင္းကို ျပန္ၾကည့္ရင္ အဓိကရုဏ္း အမ်ိဳးအစားေတြထဲမွာ လူမ်ိဳးေရးအဓိကရုဏ္းဟာ ေသြးေျမခတဲ့ သက္တမ္းၾကာရွည္ တတ္ပါတယ္။ ရဝမ္ဒါႏိုင္ငံ၊ ဆူဒန္ႏိုင္ငံ၊ အိႏၵိယႏိုင္ငံေတြမွာ ျဖစ္ပြားတဲ့ လူမ်ိဳးေရးအဓိကရုဏ္းေတြကို ၾကည့္ရင္ လူ႔အသက္ေပါင္း မ်ားစြာ ေသြးေျမခရုံတင္မကဘဲ ရန္ၿငိဳး အာဃာတမီးေတြ တေငြ႔ေငြ႔ေလာင္ကၽြမ္းကာ ႏွစ္ကာလ ခ်ီပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လက္ရွိျဖစ္ေပၚေနတဲ့ အဓိက႐ုဏ္းဟာ အဆိုပါ ႏိုင္ငံေတြေလာက္ ရန္ၿငိဳးအာဃာတ ႀကီးႀကီးမားမား မရွိခဲ့ပါဘူး။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာေနထိုင္လာခဲ့ၾကၿပီးမီးပြားတစ္ခုေၾကာင့္ ႐ုတ္တရတ္ေတာက္ေလာင္တဲ့ ျဖစ္စဥ္တစ္ခုပါ။ ဒီလိုအေျခအေနမွာ ျပည္သူတစ္ရပ္လံုးကမွ်တ ၿခံဳငံုသံုးသပ္ႏိုင္တဲ့အျမင္နဲ႔ ဝိုင္ဝန္းထိန္းသိမ္းၾကရမွာပါ။
ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္း(Democratization) သီအိုရီေတြအရလည္း ဒီမိုကေရစီအသြင္ ကူးေျပာင္းရာမွာ အဟန္႔အတား တစ္ခုအျဖစ္ ႏိုင္ငံေရး အျဖဴအမဲ (Political Polarization)ရွိျခင္းနဲ႔ အစြန္းေရာက္ အယူအဆမ်ား (ႏိုင္ငံေရး၊ လူမ်ိဳး ေရး………….စသည္)ရွိျခင္းတို႔ကို အခက္အခဲအျဖစ္ ညႊန္းဆိုၾကပါတယ္။
ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းကာစျဖစ္တဲ့ အေျခအေနတစ္ရပ္မွာ အမုန္းတရားေတြ ဆပြားေစမယ့္ အာဃာတေတြကို ကူးစက္ေစမယ့္ အေျပာအဆို ၊အေရးအသားေတြကို ျပည္သူတစ္ရပ္လံုးက ဝိုင္းဝန္းၿပီးထိန္းသိမ္း ေဆာင္႐ြက္သင့္ပါတယ္။ တစ္ခါေဆာင္းပါးတစ္ခုမွာ ဖတ္ဖူးတဲ့ စာသား တစ္ခုလို ကိုယ့္လည္ပင္းကိုယ္ စြပ္မိေစမယ့္ ႀကိဳးကြင္းကို ကိုယ္တိုင္မက်စ္မိဖို႔ အေရးႀကီးလွပါတယ္။ အေျခအေနေတြ ကူးစက္သြားရင္ ျပည္သူေတြ လိုလားတဲ့ ဒီမိုကေရစီခရီးႀကီး ေနာက္ေၾကာင္းျပန္လွည့္ သြားႏိုင္ပါတယ္။ လူ႔အသက္ေတြဟာ ေပါ့တီးေပါ့ဆရထားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ယခု အေျခအေန ျဖစ္တဲ့ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမႈကာလေရာက္ဖို႔ကိုဘဝေတြစေတးခဲ့ ရၿပီးပါၿပီ။ထပ္ၿပီးအသက္ေတြ ထပ္စေတးရမယ္ဆိုရင္ ျမန္မာျပည္ဟာ ျပာပံုထဲက ဘယ္ေတာ့မွ ႐ုန္းထြက္ႏိုင္ေတာ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အႏၱရာယ္စက္ကြင္းထဲ မသက္ဆင္းမိဖို႔ ျပည္သူအားလံုး အေျခအေန အရပ္ရပ္အေပၚ မွ်တၿခံဳငံုသံုးသပ္ႏိုင္စြမ္းရွိဖို႔ အထူးလိုအပ္ေနပါၿပီ။ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈ အျပည့္အဝ ရရွိေရးသာဝိုင္ဝန္းလုပ္ေဆာင္ၾကပါ။
စာကိုး။ ။”Crisis Management”byAndrzeiKarkoszka
*****************************************
Google Docs makes it easy to create, store and share online documents, spreadsheets and presentations.
