Posts
By Willian Boot
21 - Oct - 2009, Irrawaddy
အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္ေသာကုန္သြယ္မႈဆိုင္ရာ သေဘာတူညီမႈမ်ားျပဳလုပ္ရန္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအား တိုက္တြန္းထားသည့္ ထင္ရွားေသာ ၀ါရွင္တန္လႊတ္ေတာ္အမတ္ တစ္ဦး၏ အဆိုျပဳခ်က္မ်ားသည္ သမၼတ ဘာရက္အိုဘားမားကို အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ေဆြးေႏြးၫႇိႏႈိင္းမႈမ်ား ပိုမိုျပဳလုပ္လာေစရန္ ေရႊ႕လိုက္ေသာႏိုင္ငံေရးအတြက္တစ္ခုသာျဖစ္သည္။
အဆုိပါ ဆီနိတ္တာ Richard Lugar သည္ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္က အာဆီယံဆိုင္ရာ အေမရိကန္ သံအမတ္ခန္႕ထားရန္ သမၼတေဂ်ာ့ဒဗလ်ဴဘြတ္ရွ္အား တြန္းအားေပးသည့္ ဥပေဒမ်ား ျပဌါန္းေရး အတြက္ ၀ါရွင္တန္လႊတ္ေတာ္တြင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သူျဖစ္သည္။
သမၼတဘြတ္ရွ္သည္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနမွ သံတမန္အရာရွိ Scot Marcial အား အေရွ႕အာရွႏွင့္ ပစၥဖိတ္ဆိုင္ရာ ဒုတိယလက္ေထာက္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးႏွင့္ အာဆီယံႏိုင္ငံ ဆိုင္ရာ သံအမတ္ႀကီးအျဖစ္ ပူးတြဲတာ၀န္ေပးခဲ့ေသာ္လည္း ေနာက္ထပ္ေျပာင္းလဲတိုးတက္မႈမ်ား မရွိခဲ့ပါ။
ဘြတ္ရွ္၏ သမၼတ သက္တမ္း ၈ ႏွစ္အတြင္း လ်စ္လ်ဴ႐ႈထားခဲ့ေသာ အာဆီယံသည္ ကေနဒါ၊ မကၠဆီကို၊ တ႐ုတ္၊ ဥေရာပသမဂၢတို႕၏ ေနာက္တြင္ အေမရိကန္၏ ပဥၨမေျမာက္ အႀကီးဆံုးကုန္သြယ္ဖက္ျဖစ္သည္။
၂၀၀၈ ခုႏွစ္က အေမရိကန္မွ အာဆီယံသို႕ ပို႕ကုန္တန္ဖိုးမွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၆၈.၄ ဘီလ်ံရွိခဲ့ၿပီး၊ ၎ပမာဏသည္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသို႕ ပို႕ကုန္တန္ဖိုးႏွင့္တူညီၿပီး အိႏၵိယသို႕ ပို႕ကုန္တန္ဖိုး ထက္ ၃ ဆ ပိုမ်ားပါသည္။
အထက္ပါစာရင္းဇယားမ်ားကို သက္တမ္း ၂၀ ရွိ ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းအဖြဲ႕အစည္း US-Asean Business Council မွ ရရွိပါသည္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အထက္လႊတ္ေတာ္ႏိုင္ငံျခားဆက္ဆံေရးေကာ္မတီတြင္ ၾသဇာ ႀကီးမားသည့္ ရီပတ္ဗလီကန္ပါတီေခါင္းေဆာင္ 'Lugar' အား စိုးရိမ္ပူပန္ေစခဲ့ေသာအေၾကာင္းမွာ ဘြတ္ရွ္အစိုးရသက္တမ္းအတြင္း အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားအေပၚ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏စီးပြားေရးအရ လႊမ္းမိုးမႈ အလြန္အမင္းႀကီးထြားလာျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသတြင္ တရုတ္ႏိုင္ငံ၏ကုန္သြယ္မႈႏွင့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈတန္ဖိုးမွာ ၂၀၀၃ မွ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္အတြင္း အဆ ၂၀ မွ် ႀကီးထြားလာၿပီး ေဒၚလာ ၂၀၀ ဘီလ်ံသို႕ ေရာက္ရွိခဲ့၍ အေမရိကန္၏ကုန္သြယ္မႈတန္ဖိုးႏွင့္ တန္းတူလိုက္လာခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။
အထက္ပါအေနအထားသည္ တ႐ုတ္-အာဆီယံ ကုန္သြယ္ေရးဆိုင္ရာသာ တူညီမွ်ေရး သေဘာတူညီခ်က္မ်ားကို အျပည့္အ၀ အေကာင္အထည္ မေဖၚရေသးခင္ အေျခအေနျဖစ္ၿပီး၊ ၂၀၁၀ တြင္ စတင္ႏိုင္မည္ဟု ေမွ်ာ္မွန္းထားၾကသည္။ အဆိုပါ စာခ်ဳပ္သည္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက လက္မွတ္ေရးထိုးသည့္ ပထမဆံုးလြတ္လပ္စြာ ကုန္သြယ္မႈဆိုင္ရာ သေဘာတူညီခ်က္ျဖစ္၍ ကုန္သြယ္ေရး၊ ၀န္ေဆာင္မႈႏွင့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွ့မႈက႑မ်ား ပါ၀င္လိမ့္မည္ဟု Xinbua သတင္းမ်ားအရ သိရွိရသည္။
အဆိုပါ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈျဖစ္စဥ္သည္ အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသတြင္ အေမရိကန္၏ ရပ္တည္မႈအားဆိုးက်ဳိးမ်ား သက္ေရာက္ေစလိမ့္မည္ျဖစ္၍ 'Lugar' က စိုးရိမ္ပူပန္ေနျခင္းျဖစ္ သည္။ သို႕ရာတြင္ မ်ားစြာေသာ ႏိုင္ငံေရးသုေတသီမ်ားကမူ အာရွေဒသရွိ အေမရိကန္၏ အေနအထားသည္ "ဘြတ္ရွ္" ၏ သက္တမ္းအတြင္း က်ဆံုးသြားခဲ့ၿပီဟု ႐ႈျမင္သံုးသပ္ထားပါသည္။
လြန္ခဲ့ေသာ ဆယ္စုႏွစ္တစ္ခုခန္႕က မည္သူမွ်မေတြးဆႏိုင္ခဲ့ေသာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ အေရွ႕ ေတာင္အာရွေဒသသို႕ ခၽြတ္နင္း၀င္ေရာက္လာမႈကို ဥပမာ ၂ ခု တင္ျပပါမည္။ ပထမအခ်က္မွာ "ဘီဂ်င္း"သည္ အိႏၵိယသမုဒၵရာကို မ်က္ႏွာျပဳထားသည့္ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ ေသာ့ခ်က္ဆိပ္ကမ္း တစ္ခုကို ျမန္မာကမ္း႐ိုးတန္းတြင္တည္ေဆာက္ၿပီး အာဖရိကႏွင့္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းမွ သေဘၤာျဖင့္ သယ္ယူလာေသာ ေရနံမ်ားကို ၎ဆိပ္ကမ္းႏွင့္ ဆက္သြယ္ထားေသာ ေရနံပိုက္လိုင္းမ်ား မွတဆင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအေနာက္ေတာင္ပိုင္းသို႕ ပို႕ေဆာင္ရန္ စီစဥ္ေနျခင္းျဖစ္သည္။ ဒုတိယ တစ္ခ်က္မွာ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ ကၽြန္းႏိုင္ငံ စင္ကာပူသည္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံႏွင့္ စီးပြားေရးအရ ဆက္ဆံမႈမ်ား တိုးပြားလာျခင္းေၾကာင့္ ၎တို႕၏ေက်ာင္းမ်ားတြင္ "မန္ဒရင္"ဘာသာကို အဂၤလိပ္ ဘာသာနည္းတူ သင္ၾကားရန္ အစိုးရက ဆံုးျဖတ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
ဘီဂ်င္းက ခန္႕ထားခဲ့ေသာ အာဆီယံဆိုင္ရာ တ႐ုတ္သံအမတ္ႀကီး 'Xue Hanqin' က မဲေခါင္ျမစ္၀ွမ္းဖြံ႕ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္း၀င္ အာဆီယံငါးႏိုင္ငံႏွင့္ စိုက္ပ်ဳိးေရး၊ ဆက္သြယ္ေရး၊ စြမ္းအင္၊ သယ္ယူပို႕ေဆာင္ေရးႏွင့္ ခရီးသြားက႑မ်ားတြင္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္သြားမည့္စီမံကိန္းမ်ားကို လတ္တေလာရွင္းလင္းေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။
ၾသဂုတ္လတြင္ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ေသာ အာဆီယံတရုတ္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဆိုင္ရာ သေဘာ တူညီခ်က္အရ လာမည့္ ၂ ႏွစ္အတြင္း ၂ ဖက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ား ၄၀-၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႕ တိုးပြား လာမည္ဟု ထိုင္းကုန္သြယ္ေရး၀န္ႀကီး Porntiva Nakasai က အာဆီယံကိုယ္စား လက္မွတ္ေရး ထိုးခဲ့စဥ္က ေျပာၾကားပါသည္။
ခ်ဳိ႕ငဲ့၍ မဖြံ႕ၿဖိဳးေသးေသာ အဖြဲ႕၀င္ႏိုင္ငံမ်ား (အာဆီယံအဖြဲ႕၏ထက္၀က္) သို႕ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ၏ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ား အလံုးအရင္းျဖင့္ လွိမ့္၀င္လာမည္ျဖစ္သည္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုသည္ စင္ကာပူႏိုင္ငံႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ ကုန္သြယ္မႈဆိုင္ရာ သေဘာတူညီခ်က္ (FTA) လက္မွတ္ေရးထိုးထားၿပီး မေလးရွားႏွင့္ေဆြးေႏြးဆဲျဖစ္၍ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္က ထိုင္း ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ သက္ဆင္ရွင္နာ၀မ္ထရာအား စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းလိုက္ေသာ ေၾကာင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံႏွင့္ ညႇိႏိႈင္းမႈမ်ား ႐ုတ္တရက္ရပ္ဆိုင္းသြားခဲ့ပါသည္။ အေမရိကန္သည္ အာဆီယံႏွင့္ ကုန္သြယ္ေရးႏွင့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံေရးဖြဲ႕စည္းမႈဆိုင္ရာ သေဘာတူညီခ်က္ (TIFA) ကို ယခင္ႏွစ္က လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၿပီး အျပည့္အ၀လြတ္လပ္စြာကုန္သြယ္ေရး၏ ေရွ႕ေျပးအစီအစဥ္ အျဖစ္ ႐ႈျမင္ၾကပါသည္။
Lugar က FTA သေဘာတူခ်က္ရရွိေရးႏွင့္ပတ္သက္၍ ေျပာၾကားရာတြင္ အာဆီယံႏိုင္ငံ မ်ား၏စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ၊ ေစ်းကြက္ပြင့္လင္းမႈမ်ားတြင္ အဆင့္အတန္းမ်ား ကြဲျပားကြာဟေနေသာ ရွိရင္းစြဲ အေနအထားမ်ားေၾကာင့္ ႐ႈပ္ေထြးမႈမ်ား၊ စိမ္ေခၚမႈမ်ား ေတြ႕ႀကံဳရႏိုင္သည္ဟု ၎၏ အဆိုျပဳလႊာတြင္ ၀န္ခံေဖၚျပထားသည္။
ဥေရာပသမဂၢကမူ အာဆီယံႏွင့္ FTA ဆိုင္ရာ ညႇိႏႈိင္းေဆြးေႏြးမႈမ်ားကို ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ေမလ က စတင္ခဲ့ၿပီး အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ားၾကားတြင္ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ အဆင့္အတန္းမ်ား လြန္မင္းစြာ ကြာဟေနမႈေၾကာင့္ အတားအဆီး၊ အခက္အခဲမ်ားႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရဆဲျဖစ္သည္။ ဥေရာပသည္ စီးပြားေရးပိတ္ပင္မႈမ်ား ခ်မွတ္ခံထားရသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း ျပႆနာမ်ားရွိေနပါသည္။
မည္သို႕ပင္ အခက္အခဲမ်ားရွိေနေစကာမူ ၀ါရွင္တန္သည္ အာဆီယံႏွင့္ ညႇိႏႈိင္းေဆြးေႏြး ေရးကို ဦးတည္သည့္ က်ယ္ျပန္႕ေသာ မဟာဗ်ဴဟာခ်မွတ္၍ တိုးတက္မႈရရွိေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္ သည္ဟု 'Lugar' ကဆိုပါသည္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနႏွင့္ မူ၀ါဒသစ္ကို အေကာင္အထည္ေဖၚရန္ အမွန္တကယ္ စိတ္၀င္စားပါက ႏို၀င္ဘာ ၁၈-၂၂ တြင္ စကၤာပူ၌ က်င္းပမည့္ အာဆီယံထိပ္သီးညီလာခံ၏အရံ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားတြင္ညႇိႏႈိင္းမႈမ်ား ျပဳလုပ္ရန္ အခြင့္အေရးမ်ား ေသခ်ာေပါက္ ရရွိမည္ဟု ေလ့လာသူ မ်ားက ထင္ျမင္ခ်က္ေပးထားပါသည္။
အာဆီယံညီလာခံသို႕ အေမရိကန္ကုန္သြယ္ေရးကိုယ္စားလွယ္ Susan Schwab တက္ေရာက္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ရပါသည္။ သူမသည္ ေရွ႕ဆက္ရန္ႀကိဳးစား႐ုန္းကန္ေနရသည့္ TIFA ကို အားသစ္ေလာင္းေပးႏိုင္လိမ့္မည္ဟု Institute of Policy Studies in Singapore ၏ ဥကၠဌ Tommy Koh က ဆိုပါသည္။
သမၼတ အိုဘားမား တက္ေရာက္ရန္ စီစဥ္ထားသည့္ APEC (အာရွပစၥဖိတ္ ပူးေပါင္းေဆာင္ ရြက္ေရး ေဆြးေႏြးပြဲ) ႏွင့္ အျပန္အလွန္ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံျပဳႏိုင္ရန္ ယခု အာဆီယံညီလာခံကို က်င္းပျခင္းလည္း ျဖစ္ပါသည္။
၀ါရွင္တန္က ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ပတ္သက္၍ အသံထြက္လာေသာ္ျငားလည္း ကမာၻ႕ ဘ႑ာေရးအၾကပ္အတည္းမွ ဦးထကာစ အေမရိကန္၏စီးပြားေရးအေျခအေနအားနည္းေနျခင္းႏွင့္ အာမဂန္နစၥတန္ကိစၥကို အျပည့္အ၀အာ႐ံုစူးစိုက္ေနရျခင္းတို႕ေၾကာင့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွအေပၚ ေပးထားသည့္ အေမရိကန္၏ဂတိဂ၀တ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အာဆီယံႏိုင္ငံအခ်ဳိ႕က ေမးခြန္းထုတ္ ေနပါသည္။
အေမရိကန္အစိုးရသစ္သည္ အာရွတိုက္ႏွင့္ အျပန္အလွန္ေဆြးေႏြးညႇိႏႈိင္းမည့္ အစီအစဥ္ မ်ားကို မၾကာမီခင္းက်င္းျပသလိမ့္မည္ဟု Singapore Institute of International Affairs ဥကၠဌ ႏွင့္ Asia Society in the United States ၏ ဂုဏ္ထူးေဆာင္အဖြဲ႕၀င္ Simon Tay က လတ္တေလာ သံုးသပ္ေျပာၾကားခဲ့သည္။
--
Posted By icypress to Sensible Rumour at 10/27/2009 11:37:00 AM