Posts
VOA News, By William Ide, 12th January 2010
အာရွတြင္ လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္က လြတ္လပ္ျခင္း (Freedom) ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အေရးႀကီးေသာ တုိးတက္မႈမ်ားကုိ ျမင္ေတြ႕ရသည္ ဆုိေသာ္လည္း လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ခြင့္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အေျခခံ စည္းမ်ဥ္းမ်ား၊ ဥပေဒမ်ား အတြက္မူ ႐ုန္းကန္ေနရဆဲ ျဖစ္ေၾကာင္း အေမရိကန္ အေျခစုိက္ လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရး အဖဲြ႕ Freedon House က ေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။
၂၀၀၉ ခုႏွစ္အတြင္း အာရွတုိက္တြင္ ႏိုင္ငံေရးအရ တုိးတက္မႈမ်ားေရာ ဖိႏွိပ္မႈမ်ားပါ ေရာေထြးလ်က္ ျမင္ေတြ႕ရမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း Freedon House ၏ ႏွစ္ပတ္လည္ အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖာ္ျပ ထားပါသည္။ အာရွ၏ တုိးတက္မႈမ်ားသည္ မေျပာပ ေလာက္ေသာ္လည္း ကမၻာတဝွမ္း အေရးပါေသာ အသြင္ကုိ ေဆာင္ပါသည္။
အာရွ၏ အခ်ဳိ႕ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ရပိုင္ခြင့္မ်ား ပုိမုိ တုိးတက္ ရရွိလာ ျခင္းသည္ ႀကီးမားေသာ ရလဒ္ ျဖစ္ေၾကာင္း Freedom House အာရွ သုေတသန ျပဳသူ Sarah Cook က ေျပာပါသည္။
Cook က ဆက္လက္ ေျပာၾကားရာတြင္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္မ်ား အတြင္းက အာရွ ေတာင္ပုိင္းရွိ ကၽြန္းႏုိင္ငံေလး ျဖစ္ေသာ ေမာ္လ္ဒုိက္ ႏုိင္ငံတြင္ ႏုိင္ငံေရး ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ႐ုတ္တရက္ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ၿပီး အက်ဳိးဆက္ အျဖစ္ ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္က ၎၏ ပထမဆံုး ဒီမုိကရက္တစ္ ပါလီမန္ ေရြးေကာက္ပဲြကုိ က်င္းပခဲ့သည္ဟု ေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။
အျခား သိသာ ထင္ရွားေသာ ကိစၥမ်ားမွာ မြန္ဂုိလီးယားႏွင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ေရြးေကာက္ပဲြမ်ား ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ က်င္းပခဲ့ပါသည္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏုိင္ငံ ဆုိလွ်င္ စစ္တပ္ ေက်ာေထာက္ ေနာက္ခံ ျပဳေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေနရာတြင္ ေရြးခ်ယ္ တင္ေျမႇာက္ေသာ အရပ္သား အစုိးရျဖင့္ အစားထုိးခဲ့ပါသည္။
သုိ႔ေသာ္ ဖိလစ္ပိုင္ ႏုိင္ငံတြင္ ေရြးေကာက္ပဲြ ဝင္ရန္ ျပင္ဆင္ေနေသာ အရပ္သားမ်ားႏွင့္ သတင္းစာ ဆရာမ်ား အသတ္ခံခဲ့ရသည္ ျဖစ္ရာ လာမည့္ ေရြးေကာက္ပဲြတြင္ အလားတူ ျဖစ္ရပ္မ်ဳိးအတြက္ ျဖစ္ႏုိင္သည့္ လကၡဏာ အတြက္ စုိးရိမ္ရေပသည္ဟု Freedon House က ေျပာပါသည္။
အာဖဂန္ နစၥတန္၏ ႏိုင္ငံေရး ဆုိင္ရာ ရပိုင္ခြင့္မ်ားကုိ အဆင့္ သတ္မွတ္ရလွ်င္ ေအာက္သုိ႔ နိမ့္ဆင္းေနၿပီး၊ သိကၡာမဲ့ေသာ သမၼတ ေရြးေကာက္ပဲြကလည္း မတည္ၿငိမ္ေသာ လံုၿခံဳေရး အေျခအေနကုိ ပုိမုိ ဆုိးရြားေစလ်က္၊ အစုိးရ၏ အက်င့္ပ်က္ ျခစားမႈကုိလည္း ပုိမုိ ထုတ္ေဖာ္သလုိ ျဖစ္ရသည္ဟု Sarah Cook က ေျပာပါသည္။
အာရွႏုိင္ငံမ်ားသည္ ပံုမွန္အားျဖင့္ ေရြးေကာက္ပဲြကုိ ေကာင္းေကာင္း က်င္းပႏုိင္ၾကၿပီး စုစည္း ညီညႊတ္ေသာ စြမ္းအားကုိ ျပခဲ့ၾကသည္ဟု Cook က ေျပာပါသည္။ ေရြးေကာက္ပဲြမ်ားတြင္ အထိတ္တလန္႔ အျဖစ္အပ်က္မ်ား နည္းသြားျခင္း၊ တရားမွ်တ လာျခင္း၊ ေရြးေကာက္ပဲြဝင္မည့္ ကုိယ္စားလွယ္မ်ား အတြက္ ပုိမုိ လြယ္ကူစြာ ပါဝင္ႏုိင္ျခင္းမ်ား ရွိေသာ္လည္း ဥပေဒႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ျပခြင့္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ စည္းမ်ဥ္းမ်ား ပုိမုိ တင္းၾကပ္ လာေသာေၾကာင့္ လုပ္ရ ကုိင္ရ ခက္ခဲလာျခင္း ရွိေနပါေသး သည္။
အာရွ၏ အခ်ဳိ႕ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ တုိးတက္မႈကုိ ျမင္ေတြ႕ႏုိင္ေသာ္လည္း၊ တ႐ုတ္၊ ျမန္မာႏွင့္ ေျမာက္ကုိရီးယား ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ၎တုိ႔၏ ႏုိင္ငံသားမ်ား၏ အေျခခံ ရပုိင္ခြင့္မ်ားမွာ ဆက္လက္ ဖိႏွိပ္ခံေနရဆဲ ျဖစ္ပါသည္။
ကမၻာေပၚတြင္ လူဦးေရ ၂.၃ ဘီလီယံ ခန္႔သည္ အေျခခံ ႏုိင္ငံေရး ရပုိင္ခြင့္မ်ားႏွင့္ လူမႈ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကုိ မေလးစားေသာ လူ႔အဖဲြ႕အစည္းမ်ားတြင္ ေနထုိင္ေနၾကရသည္ဟု Freedom House က ေျပာပါသည္။
အဆုိပါ ၂.၃ လူဦးေရတြင္ ကမၻာေပၚ၌ လူဦးေရ အမ်ားဆံုးႏွင့္ အထူထပ္ဆံုး ျဖစ္ေသာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံ၏ လူဦးေရက တစ္ဝက္ခန္႔ ပါဝင္ပါသည္။
တ႐ုတ္ႏုိင္ငံတြင္ လံုၿခံဳမႈကုိ ၿခိမ္းေျခာက္ေသာ ကိစၥရပ္မ်ားကုိ ေျပာင္ေျပာင္းတင္းတင္း ျပဳလုပ္ခဲ့ရာ၊ တိဗက္တြင္ တိဗက္ ေတာ္လွန္ေရးႏွစ္ ၅၀ ျပည့္ အထိမ္းအမွတ္ အားလပ္ရက္ကုိ အစုိးရက ဖိအားေပးျခင္း၊ ႏုိင္ငံေရး လႈပ္ရွားသူမ်ား၊ ေရွ႕ေနမ်ားႏွင့္ အျခားသူမ်ားကို ျပင္းထန္ေသာ ေထာင္ဒဏ္မ်ား ခ်မွတ္ျခင္း စသည္တုိ႔ကုိ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါသည္ဟု Cook က ေျပာပါသည္။
Cook က ဆက္လက္ ေျပာၾကားရာတြင္ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံတြင္ ႏုိင္ငံေရး ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈ ျပဳလုပ္ရန္ ေတာင္းဆုိသူ Liu Xiaobo ကုိ ေထာင္ဒဏ္ ၁၁ ႏွစ္ ခ်မွတ္ျခင္းသည္ ႏုိင္ငံတကာကုိ သတိျပဳမိေစၿပီး၊ ထုိအမႈ ကိစၥမွာ အလားတူ ျဖစ္ရပ္မ်ဳိး မ်ားစြာထဲမွ တစ္ခု ျဖစ္သည္ဟု ေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။
၂၀၀၉ ခုႏွစ္တြင္ အလားတူ ျဖစ္ရပ္မ်ဳိးမ်ားစြာ ေတြ႕ျမင္ခဲ့ရၿပီး၊ စက္တင္ဘာလက ႏုိင္ငံေရးပါတီ ဖဲြ႕ရန္ ႀကိဳးစားသူ တစ္ဦးအား ေထာင္ဒဏ္ ၁၃ ႏွစ္ ခ်မွတ္ခဲ့ျခင္း၊ အျခား ႏုိင္ငံေရး လႈပ္ရွားသူ တစ္ဦးအား ေထာင္ဒဏ္ ၁၀ ႏွစ္ ခ်မွတ္ခဲ့ျခင္းမ်ား ရွိခဲ့ပါသည္ဟု Cook က ျဖည့္စြက္ ေျပာၾကားခဲ့ပါ သည္။
Cook က တ႐ုတ္ျပည္ရွိ အျခား ကိစၥရပ္မ်ားကုိ ေျပာၾကားရာ၌ Falum Gong ရွိ ဆရာဝန္မ်ားကုိ ယခင္က အလုပ္သမားစခန္းသုိ႔ ႏွစ္ႏွစ္ သံုးႏွစ္ခန္႔ ပုိ႔ခဲ့ၿပီး၊ ယခု ေထာင္ဒဏ္ ႏွစ္ရွည္ ခ်မွတ္ခဲ့သည္ ဟု ဆုိပါ သည္။
ထုိကဲ့သုိ႔ ႏုိင္ငံေရး၊ ဘာသာေရး ဆန္႔က်င္သူမ်ားကုိ ေထာင္ ႏွစ္ရွည္ ခ်ျခင္းကဲ့သုိ႔ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ျပဳလုပ္သူမ်ားကုိ တုိးတက္ ျပဳလုပ္လာသည္ဟု Cook က ေျပာပါသည္။
Freedom House မွ သုေတသန ဒါ႐ုိက္တာ Arch Puddington က ေျပာၾကားရာတြင္ တ႐ုတ္၊ တိဗက္၊ ေျမာက္ကုိရီးယားႏွင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံတုိ႔တြင္ လတ္တေလာ ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ျဖစ္ႏိုင္ေခ် မရွိေသာ္လည္း၊ တည္ၿငိမ္မႈ ေလ်ာ့ပါးလားသည့္ အေျခအေနကုိမူ ေတြ႕ရွိေနရသည္ဟု ေျပာပါသည္။
ေျမာက္ကုိရီးယားတြင္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေျပာင္းလဲမႈသည္ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္တြင္ ေရာက္လာမွာ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထုိႏုိင္ငံမွ အစုိးရမ်ားသည္ ကုိယ့္တုိင္းသူ ျပည္သားမ်ားကုိ ေၾကာက္ေနေၾကာင္း၊ ၎တုိ႔သည္ တည္ၿငိမ္ေသာ အစုိးရမ်ား မဟုတ္ၾကေသာေၾကာင့္၊ အခ်ိန္မေရြး ျပဳတ္သြားႏုိင္ေၾကာင္း Puddington က ဆုိပါသည္။
ေျမာက္ကုိရီးယားတြင္ အရာရာ ရွားပါးမႈမ်ားေၾကာင့္ လူထုၾကားတြင္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ စစ္တပ္အီလစ္ (elite) မ်ားၾကားတြင္ ေသာ္လည္းေကာင္း မၿငိမ္သက္မႈမ်ား ျဖစ္လာႏိုင္သည္ဟု Pudding ton က ေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္လည္း ႏုိင္ငံတကာ အသုိင္းအဝိုင္းက ဒီမုိကေရစီ ျပန္လည္ ရရွိေရး အတြက္လည္းေကာင္း၊ ကမၻာေပၚတြင္ လြတ္လပ္ျခင္း အခြင့္အေရး အနည္းဆံုးသာ ရွိေသာ ႏုိင္ငံအျဖစ္ ရပ္တည္ ေနျခင္းအတြက္ လည္းေကာင္း ႀကိဳးပမ္း အားထုတ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္လ်က္ ရွိေၾကာင္း Pudding ton က ေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။